Duurzame zorg maakt op twee manieren mensen gezonder: door goede zorg te verlenen en door daarbij zo weinig mogelijk te verspillen of vervuilen. Zo maken en houden we mensen gezond.
Wat is duurzame zorg?
Zorg is duurzaam of ‘groen’ wanneer de behandeling weinig of geen schade doet aan bodem, water en lucht.
De zorg gebruikt vaak veel energie en grondstoffen. Hierdoor wordt onze omgeving vuiler, ook waar mensen wonen en werken. Ze hebben hierdoor meer kans op allerlei ziektes. Door duurzamere zorg kunnen we veel vervuiling voorkomen. Zo maken en houden we mensen gezond.
Veelgestelde vragen
Alle zorg moet voldoen aan de regels voor veilige zorg. Duurzame zorg dus ook. Het gaat alleen om duurzamere manieren om veilige en goede zorg te bereiken.
Een voorbeeld is luchtverversing in operatiekamers. Schone lucht is heel belangrijk, maar wat als de ruimte ’s avonds niet gebruikt wordt? Dan kan de luchtverversing uit of op een lagere stand. Dit scheelt energie, dus het is duurzaam én bespaart op de energierekening. Binnen de regels voor veilige zorg is er dus vaak ruimte om duurzamer bezig te zijn.
Soms schrijft een wet of richtlijn heel precies voor hoe je veilige zorg moet bereiken. Terwijl het uiteindelijk gaat om het resultaat. Als je merkt dat meer mensen de regels willen veranderen, kun je je daar samen voor inzetten. Zo kan ook jij of je zorginstelling bijdragen aan veilige en duurzame zorg.
Duurzame zorg kan goedkoper of even duur zijn als vervuilende en verspillende zorg. Sommige grote aanpassingen zijn duurder, of duren lang om terug te verdienen.
Medisch afval beter scheiden van ander afval is een voorbeeld van een duurzaam besparen. Vaak is medisch afval duur om te verwerken. Het wordt daarnaast ook nog eens verbrand, wat vervuiling veroorzaakt. Beter scheiden is dus vaak goedkoper en duurzamer.
Duurzamer eten is een voorbeeld van een verandering die evenveel zou kunnen kosten. Dat kan bijvoorbeeld door minder weg te gooien. Ook minder vlees aanbieden is vaak goedkoper. Deze besparing kan worden ingezet om duurzamer eten in te kopen.
Iedereen heeft recht op goede zorg. Maar door op te letten of een behandeling wel echt noodzakelijk is kan er soms onnodige vervuiling voorkomen worden. Het verminderen van behandelingen betekent dat er minder grondstoffen gebruikt worden. Ook bespaart het kosten in de zorg.
Grote veranderingen zoals verbouwingen kunnen prijzig zijn of lang duren om terug te verdienen. Daarom is het belangrijk om te kijken hoe het goedkoper kan. Duurzame verbouwingen zijn bijvoorbeeld te combineren met groot onderhoud. Samenwerken kan ook een oplossing zijn. Een ziekenhuis kan bijvoorbeeld een warmtenet delen met woonwijken of andere organisaties. Soms is een lening ook goedkoper als het geld naar verduurzaming gaat. Verder is er soms een subsidie te krijgen voor een deel van de kosten.
Duurzame zorg moet duurzamer zijn en niet alleen duurzamer lijken. Er zijn manieren om verschillende mogelijkheden te vergelijken. Een expert kan bijvoorbeeld een levenscyclus-analyse doen. In zo’n analyse staat hoe lang iets meegaat. Ook staat erin hoeveel energie, grondstoffen en vervuiling het maken, vervoeren, gebruiken en afvoeren met zich meebrengt. Zo kunnen we verschillende mogelijkheden goed met elkaar vergelijken.
Een voorbeeld is beschermende kleding. Wat is duurzamer, wegwerp of wassen? Wegwerpkleding kost energie en grondstoffen om te maken, vervoeren en als afval te verwerken. Hetzelfde geldt voor herbruikbare kleding. Maar omdat de levensduur langer is, is dit effect veel kleiner. Wel kost wassen weer energie. Door de berekeningen voor beiden naast elkaar te leggen, zien we dat op het moment wassen en hergebruiken meestal duurzamer is.
De zorg is er om mensen zo gezond mogelijk te maken en te houden. Maar verspillende en vervuilende zorg kan onbedoeld bijdragen aan schade aan de gezondheid. Daarom is duurzame zorg dubbel effectief: samen maken én houden we mensen gezond.
De zorg gebruikt meestal hulpmiddelen en moet een plek hebben om te werken. Medewerkers en bewoners of patiënten reizen en eten. Ze hebben warmte, koeling en verlichting nodig. Dit kan allemaal zorgen voor vervuiling en uitstoot van broeikasgassen.
Door vervuiling en klimaatverandering door broeikasgassen worden we allemaal steeds minder gezond. Onder meer het RIVM, maar ook medisch vakblad The Lancet zijn het daar over eens. We hebben meer last van ultraviolet-straling uit zonlicht, heel erg heet weer en luchtvervuiling. Planten en dieren waar het eerst te koud voor was, zorgen nu hier voor allergieën en ziektes. Ook heeft klimaatverandering effect op ons drink- en zwemwater en het verbouwen van voedsel. Door een schonere en groenere zorg dragen we dus bij aan een betere gezondheid en minder drukte in de zorg. Bijkomend voordeel: de zorg die we zo niet hoeven te verlenen is de allergroenste zorg.
Veel mensen die in de zorg werken, zetten zich in voor duurzaamheid. Zij werken bijvoorbeeld aan:
Het hergebruiken van medische hulpmiddelen
Veel medische hulpmiddelen, zoals mondmaskers en beschermingsjassen, worden nu nog weggegooid na eenmalig gebruik. Dit zorgt voor veel afval na een behandeling of operatie. Terwijl het hergebruiken van hulpmiddelen beter is voor het milieu. Zo blijkt een opnieuw gebruikt medisch mondmasker 58 procent milieuvriendelijker dan een wegwerp-mondmasker. En het is even veilig. Daarom werken steeds meer zorginstellingen met herbruikbare versies van hun oude wegwerpspullen.
Het hergebruiken van medicijnen
We besparen veel grondstoffen en energie als we medicijnen redden van de prullenbak. Ieder jaar zouden we zo ook tot wel 40 miljoen euro kunnen besparen. Om ongebruikte medicijnen te gebruiken voor iemand anders, moeten ze nog wel even goed werken. Organisaties in de zorg zijn daarom bezig met veilig hergebruik, bijvoorbeeld bij het Radboudumc.
Minder energiegebruik
Minder energie gebruiken betekent minder vervuiling en meer besparing. In bijvoorbeeld operatiekamers is schone lucht erg belangrijk. Maar wat als de ruimte weinig gebruikt wordt, bijvoorbeeld ‘s nachts? Vaak blijft de luchtbehandeling gewoon aan. Door de luchtbehandeling grotendeels uit te zetten, bespaar je al veel energie zonder dat je er iets van merkt.
Gezonde omgeving
Een gezonde omgeving kan bijdragen aan het herstel van cliënten, patiënten en zorgmedewerkers. Je kunt hierbij denken aan beter eten of een groene omgeving die helpt te ontspannen. Het RIVM verzamelt goede voorbeelden van ziekenhuizen en zorgorganisaties die hiermee bezig zijn.
Jaarimpressie 2021
Ben je benieuwd wat in 2021 is gedaan aan duurzame zorg? Voorbeelden, handige linkjes en een mooi overzicht van de ontwikkelingen in groene zorg staan in de jaarimpressie 2021!
